७ ऑगस्टपासून भारतातून अमेरिकेत पाठवल्या जाणाऱ्या विविध वस्तूंवर २५% आयात कर (टॅरिफ) लागू होणार आहे. अमेरिकेचे राष्ट्रअध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांनी त्यांच्या “रेसिप्रोकल टॅरिफ” धोरणाअंतर्गत ही घोषणा केली आहे. या निर्णयामुळे भारतीय वस्तू अमेरिकन बाजारात २५% महाग होतील, परिणामी त्यांची मागणी घटू शकते.
ट्रम्प यांचा आरोप
भारत अमेरिकन वस्तूंवर जास्त कर लावतो, तर अमेरिका भारतीय वस्तूंना कमी कर आकारते. ही असमतोल परिस्थिती दूर करण्यासाठी ट्रम्प यांनी भारतीय निर्यातींवर समान टॅरिफ लावण्याचा निर्णय घेतला आहे.
कोणत्या क्षेत्रांवर परिणाम?
अभियांत्रिकी वस्तूंना सर्वाधिक फटका
- २०२४ मध्ये भारताने ₹१.६८ लाख कोटींच्या अभियांत्रिकी वस्तू अमेरिकेत पाठवल्या.
- सध्या १०% टॅरिफ असून आता ते २५% होणार.
- परिणाम: किमतीत वाढ होऊन निर्यातीत १०-१५% घट होण्याची शक्यता.
- लघु व मध्यम उद्योग (MSME) सर्वाधिक प्रभावित होतील, लाखो नोकऱ्यांवर संकट.
- उपाय: युरोप आणि आसियान देशांत निर्यात वाढवण्याचा प्रयत्न सुरू आहे.
इलेक्ट्रॉनिक्स क्षेत्र धोक्यात
- २०२४ मध्ये भारताने ₹१.२३ लाख कोटींच्या इलेक्ट्रॉनिक वस्तू निर्यात केल्या.
- यामध्ये स्मार्टफोन, विशेषतः Apple iPhone, प्रमुख घटक.
- सध्या ०.४१% टॅरिफ असून, कलम २३२ लागू झाल्यास तेही २५% होईल.
- परिणाम: किंमतीत २५% वाढ झाल्यास मागणी २०-२५% घटू शकते.
- स्पर्धा: व्हिएतनाम आणि मेक्सिकोकडून वाढती स्पर्धा.
- उपाय: अमेरिकेसोबत सूट कायम ठेवण्यासाठी वाटाघाटी सुरू.
फार्मा उद्योगाला धोक्याची घंटा
- भारताने अमेरिकेला ₹९२ हजार कोटींची औषधे निर्यात केली.
- सध्या कोणताही कर नाही.
- ट्रम्प यांनी २५०% टॅरिफ लावण्याची धमकी दिली आहे.
- प्रभाव: Sun Pharma, Cipla, Lupin यांच्यासारख्या कंपन्यांच्या उत्पन्नावर मोठा परिणाम होईल.
- उपाय: जेनेरिक औषधांसाठी करार करून इतर बाजारपेठांमध्ये विस्तार.
रत्ने आणि दागिने उद्योग संकटात
- २०२४ मध्ये भारताने ₹८७ हजार कोटींची दागिने व हिरे निर्यात केले.
- १०% वरून २५% टॅरिफमुळे किंमत वाढून १५-२०% निर्यात घटू शकते.
- याचा फटका लाखो कारागिरांना बसण्याची शक्यता.
- उपाय: युरोपमध्ये हिऱ्यांची निर्यात वाढवण्याचा प्रयत्न.
कापड उद्योगावरही टंचाई
- भारत कापडाच्या निर्यातीपैकी ३५% अमेरिका बाजारात करतो.
- २५% टॅरिफ लागू झाल्याने अमेरिकन ग्राहकांचे उत्पादनांकडे आकर्षण कमी होऊ शकते.
- परिणाम: मागणीत २०-२५% घट, मोठ्या प्रमाणावर ऑर्डर रद्द.
- उपाय: देशांतर्गत ब्रँड्स आणि मूल्यवर्धित उत्पादनांवर लक्ष.
ऑटो पार्ट्स उद्योग संकटात
- भारताची जागतिक ऑटो पार्ट्स निर्यात २९.१% अमेरिकेत जाते.
- ट्रम्प प्रशासनाने मागील मेमध्येच ऑटो पार्ट्सवर २५% कर लागू केला.
- प्रभाव: Tata Motors, Bharat Forge, Motherson यांसारख्या कंपन्यांवर दबाव.
- उपाय: नवीन बाजारपेठांमध्ये विस्तार, पीएलआय योजनांचा लाभ.
उद्योगपती आणि निर्यातदारांचे मत
निर्यातदारांच्या मते, जकातींमध्ये वाढ झाली असली तरी जगभरात विविध पर्यायी बाजारपेठा आहेत. ७ ऑगस्टपूर्वी वस्तूंची मोठ्या प्रमाणावर विक्री झाली असून, पुढील ३–४ महिन्यांत मागणी कमी राहण्याची शक्यता आहे.
रत्न आणि दागिने परिषदेच्या जयंती सावलिया म्हणतात, “आपल्यापेक्षा अमेरिकेला जास्त फटका बसेल, कारण भारत हा महत्त्वाचा पुरवठादार आहे.”
भारत–अमेरिका व्यापार कराराची चर्चा
- अमेरिकन प्रतिनिधी २५ ऑगस्ट रोजी भारतात येणार
- सहाव्या फेरीतील चर्चा सुरू होणार
- सप्टेंबर–ऑक्टोबरपर्यंत व्यापार करारावर निर्णय अपेक्षित
- अजूनही कृषी आणि दुग्ध क्षेत्रात मतभेद कायम
निष्कर्ष
टॅरिफ वाढ हे भारतासाठी एक मोठे आव्हान आहे, परंतु निर्यातदार नव्या बाजारपेठांचा शोध घेत असून सरकारही व्यापार करारांवर काम करत आहे.
आगामी तीन महिने या धोरणाचा परिणाम तपासण्यासाठी अत्यंत महत्त्वाचे ठरणार आहेत.