मुंबई: राज्याच्या राजकारणात सध्या अनिश्चिततेचे ढग दाटले असताना, मुंबईतील एका छोट्या पण महत्त्वाच्या निवडणुकीच्या निकालाने राजकीय वर्तुळात मोठी खळबळ उडवून दिली आहे. मुंबई महानगरपालिकेच्या निवडणुका कधीही जाहीर होऊ शकतात, अशा स्थितीत ठाकरे गटाचे प्रमुख उद्धव ठाकरे आणि मनसे अध्यक्ष राज ठाकरे यांच्याशी संबंधित पॅनेलला मुंबई परिवहन विभागाच्या (पूर्वीची बेस्ट) कर्मचारी सहकारी पतपेढीच्या निवडणुकीत दारुण पराभवाला सामोरे जावे लागले आहे. एकत्रित ताकद दाखवत मैदानात उतरलेल्या ‘उत्कर्ष पॅनेल’ला एकही जागा जिंकता न आल्याने राजकीय विश्लेषकांच्या भुवया उंचावल्या आहेत.
‘उत्कर्ष पॅनेल’ची प्रतिष्ठा पणाला
मुंबईच्या राजकारणात परिवहन विभागाच्या कर्मचारी संघटना आणि त्यांच्याशी संबंधित पतपेढ्यांच्या निवडणुकांना नेहमीच महत्त्व दिले जाते. याचे कारण म्हणजे परिवहन विभाग हा मुंबईच्या जीवनवाहिनीचा अविभाज्य भाग आहे आणि येथील कर्मचारी वर्ग हा मुंबईतील मतदारांचा एक महत्त्वाचा भाग आहे. या निवडणुकीत, विशेषतः राज ठाकरे आणि उद्धव ठाकरे यांच्या समर्थकांनी एकत्रितपणे ‘उत्कर्ष पॅनेल’च्या माध्यमातून ताकद पणाला लावली होती. दोन्ही ठाकरे बंधूंचे राजकीय मार्ग जरी सध्या वेगळे असले तरी, या निवडणुकीत त्यांच्या समर्थकांनी किमान एका व्यासपीठावर येऊन एकत्र लढण्याचा निर्णय घेतला होता. त्यामुळे ही निवडणूक केवळ एका पतपेढीची न राहता, ठाकरे बंधूंच्या भविष्यातील संभाव्य एकत्र येण्याची किंवा निदान त्यांच्या समर्थकांच्या एकजुटीची ‘राजकीय लिटमस टेस्ट’ मानली जात होती. ‘एकत्रितपणे लढल्यास काय होऊ शकते’ याचा एक छोटा ‘ट्रेलर’च जणू या निवडणुकीच्या माध्यमातून दिसणार होता. त्यामुळेच निकालाकडे सर्वांचे लक्ष लागले होते.
अपेक्षित निकाल उलटा पडला
१८ ऑगस्ट रोजी या प्रतिष्ठेच्या निवडणुकीसाठी मतदान पार पडले. १९ ऑगस्ट रोजी निकाल अपेक्षित होता, परंतु मुंबईत झालेल्या मुसळधार पावसामुळे मतमोजणीला उशीर झाला. अखेर, मंगळवारी रात्री उशिरा या निवडणुकीचा बहुप्रतिक्षित निकाल जाहीर झाला आणि त्याने सर्वांनाच धक्का दिला. सर्वाधिक चर्चा असलेल्या आणि ठाकरे बंधूंच्या समर्थकांच्या ‘उत्कर्ष पॅनेल’ला एकही जागा जिंकता आलेली नाही. निवडणूक रिंगणातील एकूण २१ पैकी शून्य जागांवर त्यांना समाधान मानावे लागले. हा उत्कर्ष पॅनेलसाठी केवळ पराभव नसून हा एक मोठा ‘राजकीय झटका’ मानला जात आहे.
या उलट, फारशा चर्चेत नसलेल्या ‘शशांकराव पॅनेल’ने मात्र अनपेक्षितपणे मुसंडी मारत दणदणीत विजय मिळवला आहे. त्यांनी एकूण १४ जागा जिंकून एकहाती वर्चस्व प्रस्थापित केले. हा निकाल राजकीय वर्तुळासाठी अनपेक्षित आणि आश्चर्यकारक होता, कारण ‘शशांकराव पॅनेल’विषयी फारशी चर्चा निवडणुकीपूर्वी नव्हती. याव्यतिरिक्त, सत्ताधारी महायुती प्रणित ‘सहकार समृद्धी पॅनेल’ने ७ जागांवर विजय मिळवत आपले अस्तित्व दाखवून दिले आहे.
पराभव आणि भविष्यातील परिणाम
ठाकरे बंधूंच्या ‘उत्कर्ष पॅनेल’च्या या दारुण पराभवाची अनेक कारणे दिली जात आहेत. एक मोठा घटक म्हणजे, ठाकरे गटा आणि मनसे यांच्यातील कार्यकर्त्यांच्या पातळीवरील समन्वयाचा अभाव. केवळ ‘एकत्र लढत आहोत’ हे चित्र दाखवून प्रत्यक्षात जमिनीवर कार्यकर्त्यांमध्ये प्रभावी संवाद आणि एकजूट झाली नाही का, असा प्रश्न आता उपस्थित होत आहे. किंवा मग, फक्त दोन मोठ्या नावांच्या आधारावर निवडणूक लढवल्याने, कर्मचाऱ्यांशी थेट संवाद आणि त्यांच्या समस्या सोडवण्याची इच्छाशक्ती कमी पडली का, हे देखील तपासावे लागेल.
दुसरीकडे, शशांकराव पॅनेलने शांतपणे परंतु प्रभावीपणे काम केल्याचे या निकालातून दिसून येत आहे. त्यांनी कर्मचाऱ्यांच्या गरजा, त्यांच्या सोयी-सुविधा आणि पतपेढीच्या कारभारातील पारदर्शकतेवर भर दिला असावा, ज्यामुळे त्यांना कर्मचाऱ्यांचा विश्वास जिंकता आला. अनेकदा, मोठ्या राजकीय पक्षांच्या समर्थनाशिवाय, स्थानिक पातळीवर काम करणारे गट कर्मचाऱ्यांच्या थेट समस्यांशी जुळवून घेतात आणि म्हणूनच त्यांना यश मिळते.
बृहन्मुंबई महानगरपालिका निवडणुकीवरील परिणाम
या निकालाचा सर्वात मोठा परिणाम आगामी मुंबई महानगरपालिका निवडणुकीवर होण्याची शक्यता आहे. मुंबई महानगरपालिकेवरील वर्चस्वासाठी सध्या सर्वच प्रमुख पक्ष एकमेकांविरोधात उभे ठाकले आहेत. शिवसेनेतील फुटीनंतर ठाकरे गट आणि मनसे यांच्यात काही प्रमाणात जवळीक वाढताना दिसत होती. अनेक राजकीय विश्लेषक मुंबई महानगरपालिका निवडणुकीत ठाकरे गट आणि मनसे एकत्र येऊन भाजप-शिंदे गट विरुद्ध लढू शकतात, असा कयास लावत होते. मात्र, परिवहन विभागाच्या पतपेढीतील या पराभवाने त्यांच्या एकत्र येण्याच्या रणनीतीवरच प्रश्नचिन्ह निर्माण केले आहे.
हा निकाल ठाकरे गट आणि मनसेच्या कार्यकर्त्यांचे मनोबल खच्चून करणारा ठरू शकतो. तसेच, महायुतीसाठी हा एक शुभसंकेत मानला जाऊ शकतो, कारण त्यांनी परिवहन विभागात आपली जागा पक्की केली आहे. या पराभवामुळे, भविष्यात दोन्ही ठाकरे बंधू एकत्र येण्याचा विचार करत असतील, तर त्यांना अधिक गांभीर्याने आणि नियोजनबद्ध पद्धतीने काम करावे लागणार आहे, हे स्पष्ट झाले आहे.
एकंदरीत, परिवहन विभागाच्या पतपेढीचा हा निकाल केवळ एका सहकारी संस्थेच्या निवडणुकीचा नसून, मुंबईच्या आणि महाराष्ट्राच्या राजकारणात येऊ घातलेल्या मोठ्या बदलांचा एक छोटा आरसा आहे. ठाकरे बंधूंना या निकालातून काय धडा मिळतो आणि भविष्यात ते आपली रणनीती कशी आखतात, हे पाहणे महत्त्वाचे ठरणार आहे.
